Popiel (Chosciak Popiel) Pawel (1870-1936), ziemianin, hipolog, pisarz. Urodzony 25 II w Ruszczy pod Krakowem, byl wnukiem Pawla (zob.), synem Marcina (1834-1890), wlasciciela Kurozwek i Natalii z Jezierskich (1846-1918), corki Karola, ktora po owdowieniu wstapila do zakonu karmelitanek bosych. Popiel uczyl sie w Krakowie w Gimnazjum III im. Krola Jana III Sobieskiego, gdzie zlozyl mature w roku 1887, potem studiowal prawo na uniwersytecie w Bonn. Za mlodu uczestniczyl w krakowskim domu dziada Popiela w intelektualnych "spotkaniach czwartkowych"; wyniosl z nich zamilowanie do historii i sztuki. Po ojcuodziedziczyl dobra kurozweckie w powiecie stopnickim (4 931 morgow w tym 3 087 lasu). Ktore powiekszyl o folwark Kotuszow nabyty za posag zony Marii z Mankowskich. Zamek w Kurozwekach, starannie przez malzonkow (znaczny byl w tym udzial Marii) odrestaurowany i unowoczesniony (oswietlenie elektryczne i ogrzewanie centralne – rzadkie na owczesnej wsi Kielecczyzny nowosci), byl osrodkiem zycia spoleczno-kulturalnego i – w lacznosci z miejscowym klasztorem Siostr Milosierdzia – religijnego (organizowanie rekolekcji, zwlaszcza dla nauczycielstwa). Objawszy majatek nadwerezony splatami rodzinnymi (pociagnely one trzebiez lasow), Popiel z pasja prowadzil akcje zalesiania i doprowadzil lasy do wysokiego poziomu zarowno pod wzgledem gospodarczym jak i krajobrazowym. Pisywal tez artykuly z zakresu lesnictwa oglaszane w ""Sylwanie".

Druga pasja Popiela byla hipika i hipologia. Za mlodu uczestnik prekursorskich w Polsce imprez sportowych (znanych "gonitw plawienskich"), przez wiele lat prowadzil w Kurozwekach przejeta po ojcu hodowle konia pelnej i pol krwii. W oparciu o te dosc skromna praktyke stal sie autorytetem w dziedzinie teoriii hipologicznej erudycji. Utrzymujac kontakty z wielu polskimi (a takze zagranicznymi) hodowcami, sluzyl konsultacjami (byl bardzo biegly w konskich genealogiach), opracowywal monografie stad (m.in. Stado pelnej krwi w Chorzelowie, W. 1928; Hodowla i stado pelnej krwi angielskiej Ludwika Grabowskiego w Sernikach, W. 1935), oglaszal wiele artykulow, sprawozdan i wspomnien w czasopismach: "Jezdziec i Hodowca", "Przeglad Wyscigowy", "Rolnik", "Gazeta Rolnicza", "Poradnik Gospodarczy", "Przeglad Hodowlany". Przyczynil sie rowniez do popularyzacji polskiej hodowli i polskiego jezdziectwa za granica jako wspolpracownik czasopism: "Die Sportwelt", "Sanct Georg Zeitung", "Le sport Universel Illustré", "Le Jockey".

Sklonnosc do pisarstwa rozwinela sie u Popiela w starszym wieku. Po szescdziesiatce, powierzywszy synowi administracje majatku, dzielil czas na lato spedzone w siodle i zime przy biurku. W latach 1931-5 na klaczy ze swego stada (Jedynce) co roku przemierzal pare tysiecy kilometrow (w sumie w pieciu latach 16 000) w wedrowce po ziemianskich dworach, stadninach i koszarach kawaleryjskich pulkow, a takze szlakiem historycznych pamiatek i zabytkow sztuki. Wyprawy te opisal prostym stylem i ladna polszczyzna w czerech publikacjach (lacznie 343 stron druku) stanowiacych bardzo swoista mieszanine kronik ziemianskich i konskich z krajoznawstwem i historia. Sa to odbitki laczace odcinki drukowane w czasopismach: 2918 kilometrow na koniu – Wycieczka krajoznawcza w dorzeczu Wisly, Sanu, Bugu, Wieprza, Skawy, Styru, Nidy, Prosny, Warty, Brdy, Noteci i Pilicy, Kr. 1933 (Z "Czasu"); Do Bialowiezy i kraju Huculow na koniu, Lw. 1934 (z "Rolnika"); Wislanym szlakiem do polskiego morza na koniu, Lw. 1935 (z "Rolnika"). Przyrownywany do Don Kichota, Popiel adresowal swoje przewodniki do mlodziezy, wyrazajac nadzieje, ze pojdzie ona za nim, przekladajac piekniejsza (I tansza) turystyke konna nad zle widziana przez jezdzca z Kurozwek turystyke samochodowa. Obok spisywania wspomnien z objazdu Polski Popiel pracowal zimami nad monografia swojej rodziny (mial w Kurozwekach zasobne archiwum). Jego ksiazka "Rodzina Popielow herbu Sulima z przydomkiem Chosciak – Rys historyczny" (Kr. 1936) bywa zawodnym przewodnikiem w ekskursjach w odlegla przeszlosc i probach filiacyjnych powiazan rozgalezionej rodziny; ma natomiast wartosc zrodlowa w odniesieniu do potomstwa kasztelana sandomierskiego Pawla i dobrze oddaje atmosfere panujaca w paru pokoleniach tej rodziny Popielow. Swym zachowawczym pogladom dawal Popiel wyraz w artykulach na tematy spoleczno-ekonomiczne oglaszane w "Czasie".

Zbyt forsowna turystyka starszego pana (wedrowal bez wzgledu na pogode, przemakajac i wysychajac w siodle) odbila sie na jego zdrowiu. W datowanym 12 XI 1935 poslowiu do ostatniej podrozy, Popiel pozegnal sie z czytelnikami donoszac o ciezkiej chorobie. Zmarl na gruzlice gardla 23 VI 1936 w Kurozwekach. Pochowany zostal w kaplicy przy tamtejszym kosciele.

W malzenstwie (od roku 1897) z Maria z Mankowskich (1876-1968) mial Popiel piecioro dzieci: Marie (1898-1975), zakonnice w zgromadzeniu Sacré Coeur, Zofie (ur. 1900), zone Krzysztofa Radziwilla, Marcina (ur. 1904), administratora Kurozwek, potem ksiedza, proboszcza w Szewnej pod Ostrowcem Swietokrzyskim, gdzie stworzyl duzy osrodek wypoczynkowo-rekolekcyjny i odrestaurowal zabytkowy kosciol, Jadwige (ur. 1906), doktora UJ w zakresie psychologii, pedagoga i bibliotekarke, Stanislawa (1910-1981), dziedzica Kurozwek, uczestnika kampanii wrzesniowej 1939 roku, jenca niemieckiego obozu dla oficerow, po wojnie dyrektora w bankach belgijskich w Kongo (potem Zairze).